اشتباهات رایج مراقبت از مو؛ عادتهایی که به سلامت مو آسیب میزنند
دسته بندی ها: مراقبت مو
داشتن موهای سالم، براق و خوشحالت فقط به ژنتیک یا استفاده از محصولات خاص محدود نمیشود. بخش بزرگی از سلامت مو به عادتهای روزمرهای بستگی دارد که بسیاری از افراد بدون آگاهی انجام میدهند. اشتباهات رایج مراقبت از مو معمولاً بهصورت تدریجی باعث آسیب مو میشوند؛ آسیبی که در ابتدا به شکل خشکی و وز دیده میشود و در ادامه میتواند به شکنندگی، نازک شدن و حتی ریزش مو منجر شود.
Damaged hair is fragile, so it tends to break. Hair breakage can leave us with frizzy, unhealthy looking hair. If we continue to damage our hair, we may eventually see thinning hair or even bald spots
موهای آسیبدیده ساختاری شکننده دارند و بههمین دلیل مستعد شکستگی هستند؛ این شکستگی میتواند باعث وز شدن و ظاهر ناسالم مو شود.
هدف این مقاله از لامونژ، بررسی علمی عادات اشتباه مراقبت از مو و توضیح این موضوع است که چرا برخی رفتارهای رایج، برخلاف تصور عمومی، به مو آسیب میزنند و چگونه میتوان آنها را اصلاح کرد.
چرا مو آسیب میبیند؟
برای درک دقیقتر آسیب مو، ابتدا باید با ساختار فیزیکی و عملکردی ساقه مو آشنا شویم. ساقه مو از سه لایه اصلی تشکیل شده است که کوتیکول (Cuticle) بهعنوان بیرونیترین لایه، نقش حیاتی در محافظت از لایههای داخلی یعنی کورتکس و مدولا دارد. کوتیکول از فلسهای کراتینی همپوشان تشکیل شده که ساختاری مشابه سقف شیروانی دارند؛ این آرایش منظم باعث کاهش اصطکاک، حفظ رطوبت داخلی مو و بازتاب بهتر نور میشود و در نتیجه، مو ظاهری صاف، براق و مقاوم دارد.
آسیب مو زمانی آغاز میشود که یکپارچگی این لایه محافظ مختل شود. تخریب کوتیکول، چه بهصورت بلند شدن فلسها و چه شکست یا جدا شدن آنها، باعث افزایش تخلخل مو، از دست رفتن آب و لیپیدهای طبیعی و کاهش استحکام ساختاری ساقه مو میشود. در چنین شرایطی، مو مستعد خشکی، زبری، وزشدگی، موخوره و شکستگی خواهد بود.
بهطور کلی، آسیبهای واردشده به مو را میتوان در سه دسته اصلی طبقهبندی کرد:
آسیب مکانیکی: ناشی از تنشهای فیزیکی مکرر مانند شانهزدن شدید، کشیدن مو در حالت خیس، مالش شدید با حوله، بستن مو با کشهای سفت یا مدلهای مویی که فشار مداوم به ساقه و ریشه وارد میکنند. این نوع آسیب معمولاً به تخریب تدریجی کوتیکول منجر میشود.
آسیب حرارتی: حاصل از قرار گرفتن مو در معرض دماهای بالا توسط سشوار، اتوی مو، فرکنندهها و سایر ابزارهای حرارتی. حرارت بیشازحد باعث دناتوره شدن پروتئینهای کراتینی، تبخیر رطوبت درون ساقه مو و تضعیف ساختار کورتکس میشود.
آسیب شیمیایی: ناشی از فرآیندهایی مانند رنگ کردن، دکلره، فر یا صاف کردن شیمیایی مو. این مواد با نفوذ به ساقه مو، پیوندهای داخلی (بهویژه پیوندهای دیسولفیدی) را تغییر داده و در صورت تکرار یا اجرای نادرست، باعث کاهش شدید استحکام و انعطافپذیری مو میشوند.
نکته مهم این است که بیشتر عادات نادرست مراقبت از مو، بهصورت همزمان یا تدریجی ترکیبی از این سه نوع آسیب را ایجاد میکنند؛ آسیبی که ممکن است در ابتدا خفیف و نامحسوس باشد، اما در بلندمدت به تخریب جدی ساختار مو منجر شود.
اشتباهات شستوشوی مو
شستوشوی مو یکی از پایهایترین مراحل مراقبت از مو است، اما همین مرحله ساده میتواند منشا بسیاری از اشتباهات رایج مراقبت از مو باشد. پوست سر بهطور طبیعی چربی تولید میکند تا از ساقه مو محافظت شود و تعادل رطوبت حفظ گردد. شستوشوی نادرست، بیشازحد یا بدون توجه به نیاز پوست سر، این تعادل را بر هم میزند و زمینه را برای خشکی، وز و شکنندگی مو فراهم میکند.
از سوی دیگر، تصور رایج این است که تماس بیشتر شامپو با ساقه مو باعث تمیزی بهتر میشود، در حالی که شامپو برای پاکسازی پوست سر طراحی شده است. مالش مستقیم شامپو روی ساقه، کوتیکول مو را تضعیف کرده و یکی از مهمترین عادات اشتباه مراقبت از مو محسوب میشود. اصلاح روش شستوشو، اولین قدم موثر برای کاهش آسیب مو و حفظ سلامت مو در بلندمدت است.
ماساژ دادن شامپو روی ساقه مو
اشتباه چیست؟
بسیاری از افراد شامپو را به کل طول مو میزنند و ساقه را با دست ماساژ میدهند.
چرا مضر است؟
شامپو برای پاکسازی پوست سر طراحی شده است، نه ساقه مو. مالش مستقیم شامپو روی ساقه باعث از بین رفتن چربی طبیعی مو و افزایش خشکی میشود.
Apply shampoo to your scalp, instead of the entire length of your hair. This way, you cleanse and wash away built-up products, dead skin, and excess oil, but avoid drying your hair too much
شامپو را بهجای تمام طول مو، روی پوست سر استفاده کنید. به این روش، تجمع محصولات، سلولهای مرده و چربی اضافی پاک میشوند، بدون اینکه ساقه مو بیش از حد خشک شود.
اصلاح عادت:
بنابراین شامپو را فقط روی پوست سر ماساژ دهید و اجازه دهید کف هنگام آبکشی، ساقه مو را بهصورت غیرمستقیم تمیز کند.
شستن محکم و مالشی مو
اشتباه چیست؟
چنگ زدن، پیچاندن یا مالش شدید مو هنگام شستوشو.
چرا مضر است؟
این رفتار باعث آسیب مکانیکی به کوتیکول مو شده و احتمال شکستگی را افزایش میدهد.
اصلاح عادت:
حرکات دست باید ملایم و بدون کشیدن ساقه مو باشد.
نادیده گرفتن نقش پوست سر
اشتباه چیست؟
تمرکز فقط روی ساقه مو و بیتوجهی به سلامت پوست سر.
چرا مضر است؟
پوست سر ناسالم میتواند منجر به تجمع چربی، شوره یا التهاب شود که مستقیماً بر سلامت مو اثر میگذارد.
اصلاح عادت:
شستوشوی صحیح پوست سر و توجه به نیازهای آن، پایه سلامت مو است.
حذف یا استفاده نادرست از نرمکننده
اشتباه چیست؟
برخی افراد بهطور کامل نرمکننده را حذف میکنند یا آن را به پوست سر میزنند.
چرا مضر است؟
نرمکننده به حفظ رطوبت و کاهش گرهخوردگی کمک میکند؛ استفاده نادرست میتواند مو را سنگین یا خشک کند.
اصلاح عادت:
نرمکننده را متناسب با نوع مو، روی ساقه یا انتهای مو استفاده کنید.
اشتباهات شستوشوی مو
مو بعد از شستوشو و در حالت خیس، از نظر ساختاری ضعیفتر و آسیبپذیرتر از حالت خشک است. در این وضعیت، کوتیکول مو بازتر بوده و ساقه مو انعطافپذیری بیشتری دارد؛ اما همین انعطافپذیری باعث میشود مو در برابر کشش، مالش و فشار مکانیکی بسیار حساستر شود. به همین دلیل، بسیاری از موارد آسیب مو نه هنگام شستوشو، بلکه بلافاصله بعد از حمام اتفاق میافتند.
عادتهایی مانند مالش شدید مو با حوله، محکم شانه زدن یا استفاده از ابزار نامناسب در این مرحله، میتوانند به کوتیکول مو آسیب بزنند و زمینه وز، موخوره و شکنندگی را فراهم کنند. این رفتارها اغلب ناخودآگاه انجام میشوند، اما در بلندمدت از مهمترین عادات اشتباه مراقبت از مو محسوب میشوند. اصلاح رفتارها در این مرحله، نقش کلیدی در حفظ سلامت مو و پیشگیری از آسیبهای تدریجی دارد.
خشک کردن مو با مالش حوله
مالش شدید مو با حوله باعث بلند شدن کوتیکول و افزایش اصطکاک میشود که نتیجه آن وز و شکنندگی است.
بهتر است مو را در حوله یا تیشرت نخی بپیچید تا رطوبت بهآرامی جذب شود.
شانه زدن مو در حالت کاملاً خیس
مو در حالت خیس انعطافپذیرتر اما ضعیفتر است. شانه زدن نادرست در این حالت، احتمال کش آمدن و شکستگی مو را بالا میبرد.
استفاده از شانه دندانهدرشت و باز کردن گرهها از انتهای مو، آسیب را به حداقل میرساند.
استفاده نادرست از شانه و برس
برسهای نامناسب یا شدید شانه زدن، یکی از دلایل پنهان آسیب مو هستند. ابزار نامناسب میتواند کوتیکول مو را تخریب کند.
آسیبهای ناشی از حرارت
استفاده از حرارت یکی از شایعترین عادات مضر مو در روتینهای مراقبتی امروزی است، بهویژه در میان افرادی که بهطور منظم از سشوار، اتو مو یا ابزارهای حالتدهنده استفاده میکنند. حرارت بالا باعث تبخیر رطوبت طبیعی داخل ساقه مو شده و ساختار پروتئینی آن را تضعیف میکند. در نتیجه، مو بهتدریج خشکتر، شکنندهتر و مستعد وز و موخوره میشود؛ حتی اگر در ظاهر، حالت مو برای مدت کوتاهی بهتر به نظر برسد.
مشکل اصلی زمانی ایجاد میشود که استفاده از حرارت به یک وابستگی روزانه تبدیل شود. تماس مکرر و طولانیمدت ابزارهای حرارتی با مو، کوتیکول را تخریب کرده و توان ترمیم طبیعی مو را کاهش میدهد. این نوع آسیب مو معمولاً تدریجی است و در مراحل اولیه چندان محسوس نیست، اما در بلندمدت میتواند باعث نازک شدن ساقه و کاهش کیفیت کلی مو شود. کنترل دفعات و شدت حرارت، یکی از مهمترین اصول حفظ سلامت مو محسوب میشود.
استفاده مداوم از سشوار، اتو و بابلیس
حرارت بالا باعث تبخیر رطوبت درونی مو میشود و ساختار پروتئینی آن را تضعیف میکند. استفاده روزانه از ابزارهای حرارتی، مو را بهمرور زمان نازک و شکننده میکند.
دمای بالا و تماس طولانی
نگهداشتن اتو یا بابلیس برای مدت طولانی روی مو، آسیب حرارتی مستقیم ایجاد میکند.
وابستگی روزانه به حرارت برای حالتدهی
وقتی مو فقط با حرارت حالت میگیرد، نشاندهنده آسیب تدریجی به ساختار طبیعی آن است. کاهش دفعات استفاده از حرارت، نقش مهمی در سلامت مو دارد.
عادتهای غلط در استایل مو
مدل دادن به مو زمانی که با کشش، فشار یا سفت بستن همراه باشد، میتواند بهمرور باعث آسیب مکانیکی مزمن به ساقه و حتی ریشه مو شود. مدلهایی مانند دماسبی سفت، گوجهای محکم یا بافتهای فشرده، فشار مداومی به مو وارد میکنند که در کوتاهمدت ممکن است قابلتوجه نباشد، اما در بلندمدت ساختار مو را تضعیف میکند. این نوع آسیب معمولاً تدریجی است و بهصورت شکنندگی ساقه، نازک شدن مو یا کاهش انعطافپذیری آن ظاهر میشود.
علاوه بر نوع مدل، ابزار و محصولاتی که برای استایل استفاده میشوند نیز نقش مهمی در سلامت مو دارند. استفاده مداوم از محصولات با نگهدارندگی بالا یا کشها و اکسسوریهای نامناسب، اصطکاک و فشار بیشتری به مو وارد میکند. این عادتها از جمله عادات اشتباه مراقبت از مو هستند که اغلب نادیده گرفته میشوند، اما اصلاح آنها میتواند تأثیر قابلتوجهی در کاهش آسیب مو و حفظ سلامت مو داشته باشد.
اکستنشن، بافت و فشار مزمن به مو
اکستنشن و بافتهای سنگین، اگر بدون استراحت و بهصورت مداوم استفاده شوند، باعث کشش طولانیمدت روی مو و پوست سر میشوند. این فشار مزمن یکی از دلایل نادیدهگرفتهشده آسیب مو است. حفظ بهداشت پوست سر و تغییر دورهای مدل مو، نقش مهمی در کاهش این آسیب دارد.
آسیبهای شیمیایی به مو
رنگ، دکلره، فر و صاف کردن مو از قویترین عوامل آسیب به ساختار مو هستند. تکرار زیاد این فرآیندها یا انجام همزمان چند خدمات شیمیایی، کوتیکول مو را بهشدت تخریب میکند. همچنین در فصلهای خشک سال، شدت آسیب شیمیایی بیشتر میشود و فاصله بین ترمیمها اهمیت بیشتری پیدا میکند.
The authors of a 2021 review Trusted Source suggest that permanent hair dyes can remove the natural fatty acids that make up the hair. These dyes can cause more damage than nonpermanent options
رنگ کردن مکرر مو، بهویژه رنگهای دائمی، میتواند اسیدهای چرب طبیعی مو را از بین ببرد و باعث تضعیف ساختار مو شود.
باورهای غلط اما رایج درباره مراقبت از مو
باورهای نادرست درباره مو معمولاً از توصیههای قدیمی، تجربههای شخصی یا اطلاعات غیرعلمی شکل گرفتهاند. مشکل اصلی این باورها این است که فرد تصور میکند در حال مراقبت از مو است، در حالی که همان رفتارها بهمرور باعث آسیب مو و کاهش کیفیت ساقه میشوند.
شانه زدن ۱۰۰ بار در روز؛ افسانهای قدیمی
این باور قدیمی بر این تصور استوار است که شانه زدن زیاد، چربی طبیعی پوست سر را روی ساقه پخش کرده و مو را براقتر میکند. در واقع، شانه زدن مکرر باعث افزایش اصطکاک، بلند شدن کوتیکول و تشدید شکستگی مو میشود. مو نیازی به تعداد مشخصی شانه در طول روز ندارد و شانه زدن فقط باید به اندازه باز کردن گرهها و حالتدهی انجام شود.
کشیدن مو برای فرم گرفتن یا یلند شدن
برخی تصور میکنند کشیدن مو هنگام شانه زدن یا بستن مو، باعث صافتر یا خوشحالتتر و حتی بلندتر شدن آن میشود. این رفتار نوعی آسیب مکانیکی مداوم ایجاد میکند که در طول زمان میتواند به نازک شدن ساقه مو و حتی تضعیف ریشه منجر شود. مو سالم با فشار فرم نمیگیرد، بلکه با مراقبت صحیح حالت طبیعی خود را حفظ میکند.
برس زدن بیشازحد برای براق شدن مو
درخشش مو به سلامت کوتیکول و میزان رطوبت آن وابسته است، نه به تعداد دفعات برس کشیدن. برس زدن بیشازحد، بهویژه با ابزار نامناسب، کوتیکول مو را تخریب کرده و نتیجهای معکوس ایجاد میکند. این باور یکی از رایجترین عادات اشتباه مراقبت از مو است که اغلب نادیده گرفته میشود.
مراقبت اصولی از مو؛ پایه سلامت مو
برخلاف تصور عمومی، نکات سلامت مو پیچیده یا وابسته به محصولات خاص نیستند. پایه اصلی مراقبت صحیح، شناخت ویژگیهای مو و اصلاح رفتارهای روزمرهای است که بهطور مستقیم بر ساختار مو تأثیر میگذارند.
شناخت نوع مو؛ اولین قدم مراقبت
هر نوع مو (صاف، فر، مجعد، نازک یا ضخیم) نیازهای متفاوتی دارد. دفعات شستوشو، میزان رطوبت مورد نیاز و حتی روش شانه زدن، همگی باید بر اساس نوع مو تنظیم شوند. استفاده از یک روتین یکسان برای همه، یکی از دلایل اصلی آسیب مو است.
شستوشوی هدفمند و اصولی
شستوشوی مو باید بر پایه نیاز پوست سر انجام شود، نه یک برنامه ثابت و کلی. تمرکز شامپو روی پوست سر کمک میکند چربی اضافی و آلودگیها پاک شوند، بدون اینکه ساقه مو بیش از حد خشک شود. این اصل ساده نقش مهمی در حفظ تعادل رطوبت مو دارد.
نقش نرمکننده در سلامت ساقه مو
نرمکننده فقط برای نرمی ظاهری نیست؛ این مرحله به کاهش اصطکاک، جلوگیری از گرهخوردگی و محافظت از کوتیکول کمک میکند. استفاده صحیح از نرمکننده، یکی از مهمترین راهها برای پیشگیری از شکنندگی مو است.
ملایمت در شانه زدن و خشک کردن
مو، بهویژه در حالت خیس، بسیار آسیبپذیر است. استفاده از شانه دندانهدرشت، باز کردن گرهها از انتهای مو و پرهیز از مالش شدید هنگام خشک کردن، همگی از اصول پایه مراقبت اصولی از مو محسوب میشوند.
کنترل حرارت؛ عامل تعیینکننده در سلامت مو
حرارت بالا یکی از اصلیترین عوامل تخریب ساختار مو است. کاهش دفعات استفاده از ابزارهای حرارتی و محدود کردن دمای آنها، نقش کلیدی در حفظ سلامت مو در بلندمدت دارد.
جمعبندی نهایی
بخش قابلتوجهی از مشکلاتی که در ظاهر و کیفیت مو دیده میشود، نه به عوامل ژنتیکی یا کمبود محصولات مراقبتی، بلکه به اشتباهات رایج مراقبت از مو و عادتهایی بازمیگردد که بهصورت ناخودآگاه در روتین روزانه تکرار میشوند. شستوشوی نادرست، رفتار خشن با مو، استفاده مداوم از حرارت و فشار بیشازحد هنگام استایل، همگی بهمرور باعث آسیب مو شده و سلامت ساختار آن را تضعیف میکنند. این آسیبها معمولاً تدریجی هستند و زمانی قابلتشخیص میشوند که کیفیت مو بهطور محسوسی کاهش یافته است.
اصلاح این رفتارها، سادهترین و در عین حال موثرترین راه برای حفظ سلامت مو در بلندمدت است. آگاهی از عملکرد واقعی مو و درک این موضوع که مراقبت صحیح بیشتر به «چگونه رفتار کردن» مربوط میشود تا «چه چیزی استفاده کردن»، نقش کلیدی در پیشگیری از آسیب دارد. با انتخاب آگاهانه عادتهای درست و پرهیز از عادات اشتباه مراقبت از مو، میتوان تعادل طبیعی مو را حفظ کرد و به سلامت و زیبایی پایدار آن کمک نمود.
سوالات متداول
آیا شستوشوی زیاد باعث آسیب مو میشود؟
بله، شستوشوی بیشازحد میتواند چربی طبیعی پوست سر را از بین ببرد و باعث خشکی و شکنندگی مو شود، بهویژه اگر نوع مو در نظر گرفته نشود.
آیا شامپو زدن به ساقه مو مضر است؟
شامپو برای پوست سر طراحی شده است؛ مالش مستقیم آن روی ساقه مو میتواند کوتیکول را تضعیف کرده و باعث خشکی و آسیب مو شود.
آیا مو در حالت خیس آسیبپذیرتر است؟
بله، مو در حالت خیس ساختار ضعیفتری دارد و کشیدن یا شانه زدن نادرست در این حالت احتمال شکستگی را افزایش میدهد.
استفاده روزانه از سشوار و اتو مو چه آسیبی دارد؟
حرارت مداوم باعث تبخیر رطوبت و تخریب پروتئین مو میشود و در بلندمدت به نازک شدن و شکنندگی مو منجر میگردد.
آیا بستن سفت مو باعث ریزش میشود؟
مدلهای موی سفت و کشیده میتوانند باعث آسیب مکانیکی مزمن و تضعیف ریشه مو شوند، بهویژه اگر بهطور مداوم تکرار شوند.
آیا شانه زدن زیاد مو را براقتر میکند؟
خیر، براق بودن مو به سلامت کوتیکول و رطوبت آن بستگی دارد؛ شانه زدن بیشازحد اصطکاک ایجاد کرده و آسیب مو را تشدید میکند.
نرمکننده برای همه نوع مو ضروری است؟
در اغلب موارد بله؛ نرمکننده با کاهش اصطکاک و حفظ رطوبت، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب ساقه مو دارد، به شرط استفاده صحیح.
